Kiedy Urząd Skarbowy może zająć Twoje konto bankowe? Wyjaśniam!

Choć nigdy nie byłem w takiej sytuacji, to wyobrażam sobie, że jest tutaj jak u Hitchcocka: zaczyna się od trzęsienia ziemi, a później napięcie już tylko rośnie. Zajęcie konta bankowego przez Urząd Skarbowy to niewątpliwie bardzo stresujące doświadczenie, które – pomijając ewidentne pomyłki – najczęściej jest konsekwencją jakichś zaniedbań czy wykroczeń. Wbrew pozorom do zajęcia może dojść nawet z zupełnie prozaicznego powodu. 

Przeczytaj mój artykuł i dowiedz się, kiedy Urząd Skarbowy może zająć Twoje konto bankowe i co należy wtedy zrobić, aby to wszystko odkręcić. 

Czym właściwie jest zajęcie konta bankowego przez US?

Zajęcie konta to uprawnienie przyznane organom skarbowym, które stosują ten środek egzekucyjny w celu odzyskania zaległości podatkowych i/lub innych należności publicznoprawnych. W dobie powszechnego posiadania rachunków bankowych, jest to wyjątkowo skuteczna metoda egzekucji, o ile oczywiście dłużnik posiada jakieś środki na swoim rachunku. 

Urzędy Skarbowe nie są jedynymi instytucjami uprawnionymi do zajęcia konta bankowego. Może to zrobić również komornik sądowy, przy czym istnieje tutaj zasadnicza różnica. Otóż, komornik chcący zając rachunek dłużnika, potrzebuje zgody sądu (tytułu egzekucyjnego), a skarbówka nie – ta działa na podstawie Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, która daje prawo do blokowania kont bankowych bez zgody sądu. 

Komu Urząd Skarbowy może zająć konto bankowe?

Urząd Skarbowy posiada uprawienia do blokowania rachunków bankowych:

• Osób fizycznych (zarówno prowadzących, jak i nieprowadzących działalności gospodarczej);
• Osób prawnych (np. spółek);
• Jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.

Nas oczywiście najbardziej interesuje przypadek zwykłego Kowalskiego, który z jakiegoś powodu znalazł się w centrum zainteresowania organu skarbowego. Warto w tym miejscu wyjaśnić, że Urzędy Skarbowe mają pełną wiedzę na temat posiadanych przez nas rachunków bankowych – dostęp do tych informacji umożliwia system OGNIVO, który gromadzi dane o kontach bankowych obywateli i firm w Polsce. Z tego samego powodu nie ma możliwości np. anonimowego zlecenia przelewu, a każda transakcja może zostać wyśledzona na mocy przepisów AML (przeciwko praniu brudnych pieniędzy i wspieraniu terroryzmu). 

Nieco inaczej wygląda to w przypadku zagranicznych rachunków bankowych oraz kont prowadzonych przez tzw. fintechy, do czego jeszcze wrócę w tym artykule. 

Za co Urząd Skarbowy może zająć Twój rachunek bankowy?

Urząd Skarbowy ma szerokie uprawnienia w tym zakresie i może dokonać zajęcia konta z byle powodu, o ile chodzi o jakiekolwiek zaległości z tytułu niezapłaconych zobowiązań podatkowych i innych należności publicznoprawnych. 

Najczęstszymi powodami, dla których skarbówka zajmuje konta bankowe są zaległości w:

• Podatku dochodowym (PIT),
• Podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC),
• Podatku od spadków i darowizn,
• Podatku VAT (w przypadku przedsiębiorców i spółek),
• Podatkach lokalnych (np. podatku od nieruchomości),
• Opłatach lokalnych (np. opłaty od posiadania psa),
• Akcyzie i cle (np. od sprowadzonego samochodu).

Osobno warto wspomnieć o nieopłaconych mandatach i grzywnach, gdzie wierzycielem jest Skarb Państwa reprezentowany przez Urząd Skarbowy. 

Jak przebiega zajęcie konta przez US? 

Urząd Skarbowy dokonuje zajęcia w ramach egzekucji administracyjnej i nie potrzebuje do tego ani wyroku sądu, ani klauzuli wykonalności. Do „wejścia na konto” dłużnika wystarczy tytuł wykonawczy wydany przez organ egzekucyjny.

Nie jest natomiast tak, że jakiś urzędnik siedzi sobie w biurze i nagle postanawia wystąpić do banku z żądaniem zajęcia konta podatnika. Procedura jest nieco dłuższa, a jej pierwszym etapem jest pisemne upomnienie dłużnika o stwierdzonej zaległości. Egzekucja rusza dopiero w momencie, gdy dłużnik zignoruje wezwanie i nie ureguluje swojego zobowiązania. 

Z wnioskiem o zajęcie środków występuje komornik skarbowy (poborca skarbowy), który tak naprawdę po prostu informuje bank, w którym prowadzone jest konto dłużnika, o wszczęciu egzekucji. Dłużnik otrzymuje wówczas odpis tytułu wykonawczego, dlatego nie powinien być zaskoczony blokadą środków. 

To jest ważne: US może zająć każdy rachunek należący do dłużnika, nie tylko ROR, ale też konto oszczędnościowe. Mało tego: organ skarbowy ma prawo zająć wszystkie konta posiadane przez dłużnika i prowadzone w różnych bankach – niezależnie od kwoty zaległości. Może się więc okazać, że np. zaległy mandat o wartości kilkuset złotych poskutkuje blokadą wszystkich kont – co nie oznacza, że dłużnik pozostanie bez środków do życia. 

Kwota wolna od zajęcia 

Zgodnie z art. 54 ust. 1 prawa bankowego, środki na rachunku osobistym są wolne od zajęcia do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia w każdym miesiącu (tzw. kwota wolna od zajęcia komorniczego). Oznacza to, że skarbówka musi zostawić do dyspozycji dłużnika minimum 3 499,50 zł (75% z kwoty 4 666 zł). Jeśli na koncie jest mniej pieniędzy, to w praktyce nie ma podstawy prawnej do zajęcia takiego rachunku, co skrzętnie wykorzystują permanentni dłużnicy, bardzo dokładnie pilnujący, aby na ich koncie nigdy nie widniało wyższe saldo. 

To jest ważne: Urząd Skarbowy dokonuje zajęcia nie tylko kwoty zadłużenia, ale też naliczonych odsetek, kosztów egzekucyjnych i opłaty manipulacyjnej. 

Nieco inaczej wygląda to w przypadku rachunków firmowych – tutaj nie ma kwoty wolnej od zajęcia, natomiast US musi zostawić przedsiębiorcy środki potrzebne na wypłaty wynagrodzeń, opłacenie składek ZUS i podatków. 

Sprawdź, czy grozi Ci zajęcie konta 

Każdy podatnik może sprawdzić, czy przypadkiem w najbliższej przyszłości nie czeka go nieprzyjemność zajęcia rachunku bankowego przez US. Zdarza się przecież, że mamy jakieś stare, dawno zapomniane mandaty drogowe, o których skarbówka nagle sobie przypomniała przed terminem przedawnienia. 

Wystarczy wejść na stronę e-Urzędu Skarbowego pod adresem https://login.mf.gov.pl/ i zalogować się profilem zaufanym lub danymi podatkowymi, a następnie pobrać „Raport podatnika” z informacją o ewentualnych zaległościach i wszczętych egzekucjach. 

Jak zdjąć blokadę konta zajętego przez US?

Standardowo Urząd Skarbowy blokuje konto dłużnika na 72 godziny (nie wliczają się do tego dni wolne od pracy), co zwykle jest wystarczającym bodźcem do pilnego uregulowania swoich zaległości. Jeśli jednak dłużnik rzeczywiście nie ma pieniędzy i nie stać go na jednorazową spłatę, a zajęta kwota nie pokrywa należności (lub jest to kwota wolna od zajęcia), to pozostaje kontakt z urzędem i wynegocjowanie rozłożenia długu na raty lub odroczenia terminu spłaty. 

Jeśli natomiast właściciel konta nie zgadza się z zajęciem rachunku, ponieważ np. jest przekonany, że nie ma żadnego długu, to może złożyć skargę na działania urzędu do Naczelnika Urzędu Skarbowego wydającego decyzję – ma na to 7 dni od momentu otrzymania tytułu wykonawczego. 

To jest ważne: Blokada konta może zostać przedłużona nawet do 3 miesięcy przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, o ile postępowanie dotyczy podejrzenia prania pieniędzy lub popełnienia innego przestępstwa finansowego. 

Co z rachunkami zagranicznymi?

Posiadanie konta w zagranicznym banku absolutnie nie jest sposobem na ukrywanie dochodów, natomiast może mieć inne zalety, jak np. zachowanie dostępu do swoich środków w razie jakiejś kryzysowej sytuacji w kraju. 

Z punktu widzenia dłużników świadomie i z premedytacją unikających regulowania swoich należności, ważną zaletą zagranicznego rachunku jest również to, że polski Urząd Skarbowy nie może bezpośrednio zająć takiego konta. Aby to zrobić, musi wystąpić do organów podatkowych kraju, w którym zarejestrowano rachunek, z wnioskiem o egzekucję.

Egzekucja w Unii Europejskiej jest regulowana Dyrektywą Rady 2010/24/UE, która w Polsce została wdrożona poprzez Ustawę z 2013 r. o wzajemnej pomocy przy dochodzeniach podatkowych.

Co ważne, w przypadku rachunku prowadzonego w innym kraju unijnym, polski Urząd Skarbowy może występować o egzekucję zaległości przekraczających kwotę 1500 euro i ma na to 5 lat (w niektórych krajach okres przedawnienia wynosi 10 lat). Urząd musi posiadać jednolity tytuł wykonawczy przetłumaczony na język kraju docelowego. Jest więc z tym nieco zachodu. 

Jeszcze bardziej skomplikowana jest egzekucja z konta prowadzonego poza Unią Europejską. Tutaj wszystko zależy od umów międzynarodowych między Polską a danym krajem, a trzeba podkreślić, że w niektórych państwach egzekucja nie jest w ogóle możliwa. Efekt? Organy skarbowe podejmują takie czynności praktycznie tylko w przypadku podejrzenia popełnienia poważnego przestępstwa podatkowego i nie będą zawracać sobie tym głowy w imię np. ściągnięcia zaległego mandatu. 

To jest ważne: Dużo łatwiej Urząd Skarbowy dowie się o tym, że podatnik posiada zagraniczne konto. Wszystko dzięki Common Reporting Standard (CRS), czyli systemowi automatycznej wymiany informacji finansowych między państwami. Banki w krajach uczestniczących w CRS przekazują dane o kontach posiadanych przez polskich rezydentów podatkowych, w tym o saldzie na koniec roku. 

Polski Urząd Skarbowy może uzyskać bezpośredni wgląd do zagranicznego konta tylko w przypadku, gdy prowadzi postępowanie związane z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu.

A fintechy? 

Fintechy, takie jak ZEN czy WISE, a do niedawna także Revolut, działają na nieco innej zasadzie niż banki. W praktyce Urzędy Skarbowe mają ograniczone możliwości zajmowania kont, które z reguły są prowadzone w innych krajach Unii Europejskiej. Poza tym część fintechów (np. ZEN) nie uczestniczy w systemie OGNIVO, natomiast skarbówka i tak może się dowiedzieć o takim koncie poprzez system CRS. 

Co to oznacza dla dłużnika? Ryzyko zajęcia ukrywanych na koncie w fintechu środków jest dużo mniejsze niż w banku, ale wciąż istnieje, przy czym dotyczy to głównie sytuacji, w których właściciel rachunku „podpadnie” pod ustawę AML, czyli np. nagle zgromadzi na takim koncie znaczną kwotę pieniędzy niemającą pokrycia w jego bieżących dochodach. 

Podsumowanie 

Zajęcie konta przez Urząd Skarbowy to ogromny kłopot, ale na szczęście dla dłużników jest to obwarowane pewnymi ograniczeniami (kwota wolna) i nigdy nie następuje znienacka. Będąc w takiej sytuacji najlepiej od razu uregulować swoje zaległości lub skontaktować się z urzędem, aby wyjaśnić sprawę i odzyskać swobodny dostęp do rachunku. Bezpieczną przystanią dla dłużników nie są natomiast zagraniczne konta czy fintechy, choć tutaj rzeczywiście egzekucja może być utrudniona. 

Są tutaj osoby, które przeszły zajęcie konta bankowego przez skarbówkę? Jak sobie z tym poradziliście? Co sądzicie o skuteczności tej formy egzekucji długów? Zapraszam do komentowania.