Kto zarabia ponad 7000 zł miesięcznie? Tajemnice średniej krajowej.

Średnia krajowa płaca brutto to drugi po minimalnej płacy brutto parametr budzący wiele emocji. Po opublikowaniu niemal każdej informacji z GUS pytamy – kto tyle zarabia? Skąd biorą się te kwoty? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na te pytania!

EDIT: Ten artykuł pierwotnie ukazał się na blogu w 2014 roku. Poniżej widzisz jego aktualną i rozbudowaną wersję, która została przygotowana z uwzględnieniem najnowszych zmian.

Co to jest średnia krajowa i kto ją wylicza?

Średnia krajowa płaca brutto, a tak właściwie przeciętne wynagrodzenie brutto, to wskaźnik, który mówi o tym, ile zarabia przeciętny Polak w danym okresie. Wskaźnik ten wyliczany jest przez Główny Urząd Statystyczny i dotyczy konkretnego miesiąca. A więc co miesiąc GUS publikuje na swojej stronie internetowej informację, jakie były zarobki przeciętnego Polaka w ubiegłym miesiącu.

Co to dla nas oznacza? Pozornie niewiele, chyba że jesteś przedsiębiorcą, czyli osobą prowadzącą działalność gospodarczą. Wtedy znaczenie dla Ciebie będzie miało średnie, miesięczne wynagrodzenie (średnia płaca), wyliczane dla sektora przedsiębiorstw w IV kwartale roku. Od tej wartości zależy bowiem wysokość podstawy składki zdrowotnej osoby, która z Tobą współpracuje – wynosi 75% przeciętnego wynagrodzenia.

Zatem czy przeciętny obywatel, który nie jest przedsiębiorcą, powinien przejmować się wysokością średniej krajowej płacy brutto? Do tego pytania jeszcze wrócimy.

Jak wyliczana jest średnia krajowa?

Zacznijmy od tego, że Główny Urząd Statystyczny podaje dwie wartości średniej krajowej:

1. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw,
2. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej.

Oba wskaźniki różnią się metodologią obliczeń. Pierwszy z nich – średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw – wynika z:

• wynagrodzeń brutto pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (tylko!),
• wypłat z tytułu udziału w zyskach,
• nadwyżek bilansowych w spółdzielniach.

Jest on liczony wyłącznie na podstawie danych z przedsiębiorstw zatrudniających ponad 9 pracowników na umowie o pracę i bierze pod uwagę wyłącznie wynagrodzenia osób zatrudnionych na umowę o pracę. Osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych – na umowę zlecenie czy umowę o dzieło – nie są uwzględniane. To oznacza, że w tych wyliczeniach nie uwzględnia się ponad 3 mln osób.

I to w większości przypadków właśnie ten pierwszy wskaźnik (przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw) podawany jest właśnie jako średnia krajowa.

Innymi słowy – średnia krajowa, którą znasz z telewizji, analiz czy innych mediów, to liczona jest na podstawie wynagrodzeń tylko z firm zatrudniających min. 9 osób i tylko na umowę o pracę. 

Drugi wskaźnik, czyli średnia krajowa w gospodarce narodowej, opiera się na wymienionych wyżej danych z tą różnicą, że pod uwagę brane są wynagrodzenia nie tylko osób pracujących w firmach z przynajmniej 9 osobami na etacie, ale również wynagrodzenia pracowników z mikroprzedsiębiorstw, czyli tych, które zatrudniają co najmniej jednego pracownika na podstawie stosunku pracy.

Dodatkowo, GUS podaje również dane dotyczące stricte mikroprzedsiębiorstw (czyli firm do 9 pracowników na umowę o pracę). Dane te jednak wyliczane są w stosunku rocznym, nie miesięcznym, jak w przypadku pozostałych dwóch wartości przeciętnego wynagrodzenia.

Jaka jest średnia krajowa?

Przejdźmy do konkretów. Średnią krajową brutto GUS ogłasza za każdy zakończony miesiąc, dlatego co miesiąc można usłyszeć w telewizji lub przeczytać w internecie o kolejnych wartościach przeciętnego wynagrodzenia. Jednak każdy bez problemu zauważy, że wartości te mają niewiele wspólnego z rzeczywistością, głównie dlatego, że media podają informację dotyczącą średniej krajowej w sektorze przedsiębiorstw, a nie w sektorze gospodarki narodowej.

Analizując obie wartości widać wyraźnie, jak ogromny wpływ na ten wskaźnik mają pracownicy małych i mikroprzedsiębiorstw. Dodatkowo, w częstotliwości miesięcznej wyliczane jest jedynie średnia krajowa brutto w sektorze przedsiębiorstw, a wskaźnik dotyczący gospodarki narodowej GUS podaje jedynie raz w roku (zwykle w lutym).

Ile zatem wynosi średnia krajowa?

Poniższa tabela obrazuje, jak zmieniała się średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw i w gospodarce narodowej, w poszczególnych miesiącach, w latach 2017-2023 (wszystkie wartości brutto, usunięte miejsca po przecinku).

Opracowanie własne na podstawie danych z obwieszczeń Głównego Urzędu Statystycznego z lat 2016-2024.

Jak już pewnie zauważyliście, najwyższe średnie wynagrodzenie brutto każdego roku przypada w grudniu. Nietrudno zgadnąć dlaczego. W tym miesiącu są bowiem często wypłacane nagrody i premie roczne oraz bonusy świąteczne – zarówno pieniężne, jak i rzeczowe.

Z powyższych danych wynika również, że średnia krajowa brutto rośnie niemal każdego miesiąca (nie licząc delikatnych zawirowań w miesiącach, w których wypłacane są okresowe nagrody i premie – to jednak nieliczne wyjątki).

Warto zauważyć również, jak duże są różnice rok do roku. Np. przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w marcu 2024 r. wyniosło 8 408 zł brutto, a w 2023 roku było to 7 508 zł. To aż 900 zł więcej! 

Trzeba też pamiętać, że podawane wartości to kwoty brutto, zatem średnie wynagrodzenie na rękę jest o około 30% niższe niż dane podane w tabeli. 

ZOBACZ TEŻ: Średnie wynagrodzenie Polaków w latach 1995 – 2023

Sprawdźmy teraz, jak kształtowała się wartość średniej krajowej w sektorze przedsiębiorstw (czyli bez najmniejszych firm) w porównaniu do średniej krajowej gospodarce narodowej (z firmami poniżej 10 pracowników) w porównaniu do w latach 2010 – 2023.

Opracowanie własne na podstawie danych z obwieszczeń Głównego Urzędu Statystycznego z lat 2010-2023.

Jak widzisz, średnie wynagrodzenie w gospodarce narodowej jest znacznie niższe niż średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw. Wynika to ze zwiększenia liczebności grupy, która jest brana pod uwagę w wyliczeniach. Można więc wywnioskować, że osoby pracujące w najmniejszych firmach, zarabiają mniej niż pracownicy zatrudnieni w tych większych.

Raz w roku GUS publikuje również raport, dotyczący sytuacji mikro przedsiębiorstw o średnim zatrudnieniu do 9 osób na podstawie umowy o pracę. Częścią tego raportu są dane o miesięcznym wynagrodzeniu brutto, które przypada na jednego zatrudnionego, a więc na pracownika, którego z firmą łączy stosunek pracy. Ponownie, pod uwagę nie są brani zleceniobiorcy oraz dziełobiorcy. Przykładowo w 2018 roku średnie miesięczne wynagrodzenie tych pracowników wynosiło 3081,10 zł brutto, a więc o blisko 2200 zł mniej niż wykazana przez GUS średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw w grudniu 2018! To nie wszystko, ta różnica utrzymywała się w kolejnych latach. Np. w 2020 r. wyniosła ok. 1900 zł, w 2021 i 2022 r. po ok. 2000 zł.

Różnica jest ogromna i obrazuje rozdźwięk między zarobkami pracowników z dużych i małych firm.

Szczegółowe dane dotyczące średniego wynagrodzenia w omawianych grupach znajdziemy zawsze na stronie Głównego Urzędu Statystycznego.

Czy średnia krajowa to wskaźnik miarodajny?

Na to pytanie można odpowiedzieć – to zależy. Biorąc pod uwagę ogół osób pracujących, średnia krajowa nie ma zbyt dużego odniesienia w rzeczywistości. „Zawyżają” ją wynagrodzenia kadry kierowniczej wyższego szczebla – managerów, dyrektorów i kierowników, których miesięczne wynagrodzenie brutto jest znacznie wyższe niż wyliczona przez GUS średnia krajowa, a „zaniżają” osoby pracujące na część etatu z minimalnym wynagrodzeniem. Takie już uroki jakiejkolwiek średniej wartości, dlatego zarówno o „zawyżaniu” jak i „zaniżaniu” można pisać z przymrużeniem oka.

Wracając więc do pytania, co wynika z wysokiej średniej krajowej i czy przeciętny obywatel, który nie jest przedsiębiorcą, powinien przejmować się wysokością średniej krajowej płacy brutto, odpowiedź brzmi – NIE. 

Dla przeciętnego pracującego Polaka znacznie ważniejszy będzie inny wskaźnik, dotyczący średniej płacy w całej gospodarce narodowej, który obejmuje również wynagrodzenie osób pracujących w mikroprzedsiębiorstwach, zatrudniających do 9 pracowników.

Od wielu lat w Polsce mówi się nie tylko o braku adekwatności prezentowanych danych do rzeczywistej sytuacji na polskim rynku płac, ale również popularności umów cywilnoprawnych, a więc tych, które nie podlegają pod Kodeks Pracy. Te umowy są szczególnie opłacalne w przypadku studentów, emerytów i rencistów, za których często nie trzeba odprowadzać składek ZUS lub odprowadza się je w niewielkiej wysokości.

Okazuje się jednak, że pomimo ogromnej liczby osób pracujących na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, GUS kompletnie nie bierze ich pod uwagę w wyliczeniach średniej krajowej! To zaskakujące, bo liczba pracowników na umową cywilnoprawnych jest coraz większa – wiosną 2024 roku GUS ogłosił, że umowy zlecenia lub pokrewne (np. o świadczenie usług) ma, uwaga, 2,26 mln osób.

Powstaje więc pytanie, jak wpływa to na wartość tego wskaźnika. Można jedynie domniemać, że gdyby wynagrodzenia tej grupy były brane pod uwagę, średnia krajowa byłaby znacznie niższa, ponieważ wśród zleceniobiorców i dziełobiorców znajdują się osoby, które w ten sposób dorabiają do głównej wypłaty, a ich miesięczne wynagrodzenie z tego tytułu nie przekracza kilkuset złotych.

Ostatecznie wygląda na to, że pominięcie w obliczeniach wynagrodzeń z umów cywilnoprawnych może mieć swoje uzasadnienie statystyczne. 

Warto jeszcze zauważyć, że choć przeciętne wynagrodzenie brutto rosło w kolejnych latach, to jednak w pierwszej połowie 2024 roku doszło do zachamowania.. Presja płacowa jest wyczuwalna – twierdzili przedsiębiorcy, jednak wynagrodzenie wiosną już nie rosły. Kolejny miesiąc z rzędu spada liczba zatrudnionych. Na szczęście to tylko 0,5% w porównaniu do maja 2023 r. Eksperci oceniali, że należy spodziewać się odbudowy po słabej koniunkturze.

Średnia krajowa z pewnością wzrośnie w 2025 r. Wynagrodzenia pójdą do góry – rząd zapowiada wzrost płacy minimalnej do 4626 zł brutto (minimalnej stawki godzinowej do 30,20 zł).

Średnia, mediana czy dominanta?

Pojęcie średniej krajowej przez wielu Polaków jest ignorowane, ponieważ ma niewiele wspólnego z rzeczywistością. Czy istnieje jednak wskaźnik, który mógłby dostarczyć realnych danych, dotyczących wynagrodzeń? Aby to stwierdzić, trzeba przyjrzeć się trzem podstawowym pojęciom z zakresu statystyki.

Zrobimy to na przykładzie firmy, w której pracuje 8 pracowników o różnych pensjach:

• 4 pracowników ma wynagrodzenie w wys. 2 000 zł
• 2 pracowników ma wynagrodzenie w wys. 3 000 zł
• 3 pracowników ma wynagrodzenie w wys. 4 000 zł
• 1 pracownik ma wynagrodzenie w wys. 6 000 zł
• 1 pracownik ma wynagrodzenie w wys. 7 000 zł

Średnia (w domyśle średnia arytmetyczna) to wartość, która powstaje po zsumowaniu wszystkich argumentów (czyli w tym przypadku – pensji) i podzieleniu tej sumy przez ich ilość (czyli ilość pracowników). Obliczenia powinny wyglądać następująco:

(4 x 2000 + 2 x 3000 + 3 x 4000 + 1 x 6000 + 1 x 7000) / 11 = 3545,45

Ta wartość nie jest jednak do końca miarodajna, ponieważ wiemy, że 6 pracowników tej firmy zarabia mniej niż wyliczona średnia, a 5 więcej. I różnice są spore, bo gdy pracownik X pracownik otrzymuje co miesiąc 2000 zł, w tym czasie na konto pracownika Y wpływało będzie 7000 zł (3,5 x więcej!). Przyjrzyjmy się zatem kolejnemu wskaźnikowi, którym jest mediana.

Mediana to dosłownie wartość środkowa, czyli wartość, która dzieli określony, uporządkowany zbiór liczb, dokładnie na pół. W naszym przykładzie mediana wynagrodzenia będzie wynosiła 3000 zł, zgodnie z poniższą tabelą, w której zaznaczyłem medianę.

Ostatnim wskaźnikiem, który warto wziąć pod uwagę, jest dominanta. Dominanta nazywana jest też wartością modalną i wskazuje, która wartość w całym zbiorze występuje najczęściej lub jej wystąpienie jest najbardziej prawdopodobne. Ponownie posłużmy się powyższym przykładem. Biorąc pod uwagę rozkład wynagrodzeń, dominantą w tym przypadku będzie 2000, ponieważ najwięcej pracowników zarabia właśnie taką kwotę.

Podsumowując: Na przykładzie pensji w tej jednej wymyślonej firmie z przykładowymi pensjami, mamy 3 wartości:

1. Średnie wynagrodzenie, które wynosi 3 545,45 zł,
2. Medianę wynagrodzeń, która wynosi 3 000 zł (połowa pracowników zarabia więcej, a połowa mniej),
3. Dominantę, której wartość wynosi 2 000 zł (najwięcej osób zarabia właśnie tyle).

Zatem, która z tych wartości uznawana jest za najbardziej miarodajną w kontekście wynagrodzeń? Zdaniem ekonomistów, żadna z tych wartości nie jest do końca miarodajna, jednak rzeczywistą sytuację na rynku wynagrodzeń najlepiej oddaje mediana, a więc wartość, która dzieli wszystkie dane na połowę.

Na medianę nie mają wpływu wyniki skrajne, dlatego dla przeciętnego pracownika jej wartość jest potencjalnie ważniejsza. Zdanie to wydaje się podzielać GUS, który oprócz wartości średniej krajowej, podaje również wartość mediany wynagrodzeń.

W sektorze przedsiębiorstw mediana płac w październiku 2022 roku – to najnowsze opublikowane dane w czasie ostatniej rozbudowy i aktualizacji tego artykułu – wynosiła 5701,62 zł brutto (4 217 zł na rękę). Tego typu dane cechują się dużą dokładnością, bo GUS dzieli bowiem pracowników na mniejsze grupy i zestawia je ze sobą, np. kobiety z mężczyznami w ramach jednej branży lub pracowników z różnych przedziałów wiekowych.

Do tej pory GUS ogłaszał medianę wynagrodzeń rzadko, bo co dwa lata, w dodatku dotyczą sytuacji sprzed roku. To się zmieni. Od drugiej połowy 2024 roku GUS zapowiada comiesięczną publikację mediany wynagrodzeń. Pierwsze dane będą dotyczyły stycznia 2024 r. To dobra wiadomość, bo dzięki temu zyskamy bardziej miarodajne informacje.

Na co wpływa średnia krajowa?

Wyjaśniliśmy już sobie, że dla przeciętnego obywatela wysokość średniej krajowej nie ma większego znaczenia. Jednak  wartość przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw wpływa na niektóre ważne z perspektywy obywateli czynniki.

Średnia krajowa a ubezpieczenie zdrowotne i składki ZUS

ZUS wykorzystuje prognozowane przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej do określania wysokości składek – na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe – które mają opłacać przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca, który nie korzysta z Ulgi na start, nie płaci obniżonej składki od preferencyjnej podstawy ani nie korzysta z Małego ZUS PLUS, opłaca składki społeczne od podstawy nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W 2024 roku to 4694,40 zł. 

Przed reformą Polskiego Ładu średnia krajowa wpływała na wysokość podstawy ubezpieczenia zdrowotnego, które są zobowiązani opłacać wszyscy przedsiębiorcy, podlegający obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. To się zmieniło. Teraz wysokość składki zdrowotnej zależy od wysokości dochodów i formy opodatkowania.

Jednak od średniej krajowej nadal zależy wysokość podstawy składki zdrowotnej osoby współpracującej z przedsiębiorcą – wynosi ona 75% przeciętnego wynagrodzenia.

Warto też pamiętać o limicie 30-krotności. Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.

Średnia krajowa a emerytury i renty

W większości przypadków wysokość średniej krajowej jest jedynie punktem odniesienia do analiz statystycznych i finansowych; dotyczy to, np. emerytur i rent. Organ, który jest płatnikiem tych świadczeń, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wylicza więc stopę zastąpienia, czyli relację, w jakiej pozostaje przeciętna wysokość emerytury wobec średniego wynagrodzenia.

Już dzisiaj każdy z nas wie, że na emeryturze nie otrzyma od ZUSu świadczenia w takiej wysokości, jaką aktualnie osiąga jego wynagrodzenie, więc stopa zastąpienia nigdy nie osiągnie 100%. Szacuje się, że w 2018 roku jej wartość uplasowała się na poziomie zaledwie 56,4%! Pięć lat wcześniej, czyli w roku 2013 wynosiła 5 punktów procentowych więcej, teraz to ok. 50%, a według ekonomistów za około 20 lat wskaźnik spadnie do 38%, aby w 2060 sięgnąć tylko 25%. Ale czy w ogóle jest na co czekać?

W praktyce oznacza to, że przeciętny Polak po czterdziestce, który w 2018 roku zarabiał średnią krajową, wynoszącą około 5000 zł brutto, czyli na rękę niewiele ponad 3500 zł, po przejściu na emeryturę otrzyma około 1330 zł netto. Biorąc pod uwagę tempo wzrostu cen i inflację, emeryt za tę kwotę będzie w stanie opłacić sobie jedynie najbardziej podstawowe potrzeby.

Polska średnia krajowa a średnia krajowa na Świecie

Wskaźnik, jakim jest średnia krajowa, nie powstał w Polsce. Oblicza się go również w niemal każdym państwie na świecie, dlatego poszczególne wartości można ze sobą porównać. Jak wypada Polska na tle świata i Unii Europejskiej? Dane na ten temat publikuje Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).

Zacznijmy od tego, że średnia krajowa, która podlega porównaniu w skali międzynarodowej, jest liczona nieco inaczej, niż polska średnia krajowa. Początkowo pod uwagę bierze się wynik z dzielenia całkowitego wynagrodzenia w danym kraju (które zostało oparte na wyliczeniach narodowych) przez średnią liczbę pracowników w gospodarce narodowej. Tak otrzymany wynik jest mnożony przez stosunek, w jakim pozostaje średnia liczba godzin pracy w tygodniu dla pracownika zatrudnionego na pełen etat do średniej liczby godzin pracy w tygodniu przeciętnego pracownika. W efekcie średnie wynagrodzenie podawane jest w dolarach amerykańskich w skali roku z uwzględnieniem siły nabywczej pieniądza (tzw. parytetu siły nabywczej, czyli wskaźnika poziomu różnic w cenach pomiędzy poszczególnymi krajami) w konsumpcji na potrzeby prywatne.

Najnowsze dane z OECD pokazują, jak Polska wypadała na tle innych krajów w 2023 roku.

Jak widać, nie jesteśmy na szarym końcu, ale nasz wynik w wysokości 39 300 $ rocznie w porównaniu z np. zachodnimi sąsiadami, czyli Niemcami, które osiągnęły 62 473$, wciąż wypada niezbyt dobrze (za nami jest tylko 7 krajów z UE). Trzeba jednak pamiętać, że byliśmy w 2023 roku już 25 krajem świata pod względem zarobków. 

Najlepsze zarobki na świecie w 2024 według OECD można było osiągnąć w Luksemburgu, Islandii i Szwajcarii (jeszcze w 2018 r. złoty medal należał się Islandii).

Podawane wyniki to oczywiście średnia, a więc wiele osób stwierdzi, że to dane niewiarygodne, ponieważ niewielu pracujących obywateli naszego kraju tyle zarabia. 39 300 $ to w przeliczeniu na PLN według kursu NBP z dnia 31.12.2023 (Tabela nr 251/A/NBP/2023) 154 645 zł, co oznaczałoby, że przeciętny Polak zarobił w 2023 roku właśnie taką sumę brutto. Czy to jest możliwe? Dla wielu pracowników tak, jednak wciąż większa część społeczeństwa osiąga co najwyżej rocznie połowę tej sumy.

Gdzie można zarobić średnią krajową?

Pewnie część z czytelników zarabiających mniej niż średnia, zadaje sobie pytanie – gdzie mogę zarobić średnią krajową? Jak to zrobić? Nie mówię, że będzie to proste czy łatwe, ale czasem wystarczy podjąć odpowiednie kroki, które zapewnią uzyskanie wysoko płatnej pracy. Albo przynajmniej zwiększą szansę na takową.

Lista firm, w których można zrobić średnią krajową lub więcej, nie jest krótka. Ogólnie można powiedzieć, że średnią krajową najczęściej zarabia się w korporacjach oraz w średnich i dużych firmach. Takie zarobki są możliwe do osiągnięcia również w mniejszych podmiotach, jednak zwykle otrzymują je pracownicy wykwalifikowani lub posiadający duże doświadczenie.

Zamiast zastanawiać się gdzie zarobić średnią krajową, lepiej pomyśleć o tym co zrobić, aby otrzymać ją w swoim wymarzonym zawodzie. W niektórych branżach to stosunkowo łatwe, nie każdy może być jednak prawnikiem, lekarzem czy programistą (zobacz też: zestawienie TOP 10 najlepiej płatnych zawodów w Polsce i ranking zawodów, które będą się liczyły w przyszłości)

W zdobyciu wyższego wynagrodzenia z pewnością pomoże wykształcenie – im lepsze, tym większa jest szansa na zdobycie dobrze płatnej pracy. Nie trzeba iść na studia (choć w niektórych zawodach jest to wskazane), można brać udział w szkoleniach, kursach czy webinarach. Wiele z nich kończy się egzaminem i poświadczeniem zdobytych kwalifikacji – to kolejny dokument, który podnosi Twoją wartość jako potencjalnego dobrego pracownika. A jeśli chcemy wybrać się na studia, pamiętajmy, że studiować można także przez internet i czasem nawet za darmo.

Według portalu Pracuj.pl, jednym z głównych czynników, które mają wpływ na wysokość wynagrodzenia, jest właśnie wykształcenie. Do innych należą m.in. zdobyte umiejętności, np. porozumiewanie się w obcych językach, rodzaj wykonywanej pracy i jej jakość. Nie bez znaczenia jest też zaangażowanie w pracę, szczególnie, jeśli wynagrodzenie zależy od uzyskiwanych wyników tak, jak wygląda to np. u przedstawicieli handlowych.

Jeśli uważasz, że w aktualnie wykonywanej pracy nie osiągniesz zbyt wiele lub marzysz o wykonywaniu innego zawodu – skup się na tym. Otwórz się na nowe możliwości, poszukaj w internecie poradników jak zacząć w nowym zawodzie, porozmawiaj z ludźmi na Facebooku, mającymi już duże doświadczenie w tej dziedzinie, i zapytaj o poradę i wskazówki dotyczące kolejnych szczebli, które spotkasz na swojej drodze do zdobycia dobrej pracy.

Zatrzymajmy się jeszcze na chwilę nad umiejętnością posługiwania się językami obcymi. Znajomość angielskiego to już niemal obowiązek, jednak to nie jedyny język, który warto znać. Ci z Was, którzy chcą pracować w korporacji, powinni zastanowić się nad nauką języka chińskiego, norweskiego, francuskiego, włoskiego, hiszpańskiego lub niemieckiego. Im więcej języków poznasz, tym lepsza będzie Twoja sytuacja na rynku pracy i większe staną się szanse na zdobycie wynagrodzenia przewyższającego średnią krajową. Pamiętajcie, że niektóre firmy zatrudniają pracowników bez doświadczenia tylko dlatego, że potrafią porozumiewać się w pożądanym dla nich języku. Zatem nauka języków to Twoja szansa na lepszą wypłatę. A języków można się uczyć za darmo.

Nie zawsze jednak trzeba się edukować, czasami wystarczy zawalczyć o swoje. Dawno nie otrzymałeś podwyżki? To czas, aby się o nią postarać. Przygotuj się dobrze do rozmowy z szefem, poszukaj argumentów, których nie da się obalić i umów się na rozmowę! Więcej o tym jak to zrobić, pisałem w artykule: Chcesz zarabiać więcej? Oto 10 świetnych sposobów na wywalczenie podwyżki u szefa

I ostatnia kwestia – gdy w swojej wymarzonej pracy dociera się do sufitu wynagrodzeń, a nie w głowie nam własna działalność gospodarcza, czy zmiana pracy, zawsze możemy pomyśleć też o pracy dodatkowej, którą możemy wykonywać z domu. Pomysły na takie zajęcia, wraz z przykładowymi stawkami przygotowałem w zestawieniu: 17 pomysłów na dodatkową pracę w domu. Lista + jak zacząć + ile można zarobić?

A Tobie drogi czytelniku życzę oczywiście jak najwyższego wynagrodzenia. I bycia powyżej średniej :-)