Praca dla nieletnich: 15 pomysłów, stawki i najważniejsze zasady

Mam wrażenie, że w czasach „mojej młodości” praca wakacyjna czy dorywcza była czymś zupełnie normalnym wśród uczniów. Nie twierdzę oczywiście, że dziś młodzi ludzie są rozleniwieni, ale jednak sytuacja ekonomiczna polskich rodzin poprawiła się na tyle, że praca nieletnich raczej jest traktowana w formie urozmaicenia i szkoły życia, a nie musu.

Ze statystyk mojego bloga wynika, że zaglądają tutaj również bardzo młode osoby oraz czytelnicy w średnim wieku, którzy prawdopodobnie mają dorastające dzieci. Jeśli szukacie informacji na temat zasad pracy dla nieletnich, obowiązujących stawek oraz ciekawych pomysłów na taką pracę, to ten artykuł na pewno się Wam przyda. Zaczynajmy. 

Co o pracy nieletnich mówią przepisy?

W Polsce nadrzędnym prawem określającym zasady funkcjonowania rynku pracy jest Kodeks pracy. Znajdziemy w nim szczegółowe informacje dotyczące pracy osób nieletnich. 

Wypada zacząć od tego, że zgodnie z Kodeksem na umowę o pracę może się zatrudnić wyłącznie młody człowiek, który ukończył 15 lat (choć jeszcze do września 2018 roku granica wynosiła 16 lat) i spełnia każdy z poniższych warunków:

• ukończył co najmniej szkołę podstawową (8-letnią), 
• ma zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania powierzonej na danym stanowisku pracy, 
• zostanie zatrudniony do wykonywania prac lekkich, które nie zagrażają życiu, zdrowiu i rozwojowi psychofizycznemu (wyjątek stanowi podjęcie pracy w celu przygotowania zawodowego). 

Legalnie pracować mogą jednak także osoby młodsze. 13- i 14-latek mogą zostać zatrudnieniu na podstawie umowy cywilnoprawnej, czyli umowy zlecenia lub umowy o dzieło. W przypadku jeszcze młodszych dzieci wymagane jest natomiast zawarcie umowy z ustawowym przedstawicielem, czyli zwykle rodzicem lub opiekunem prawnym. 

Jakie prace mogą wykonywać osoby nieletnie? 

Tutaj nie ma pełnej dowolności, a wręcz zakres obowiązków, jakie mogą wykonywać w ramach pracy zarobkowej osoby młodociane (czyli poniżej 16. roku życia) jest mocno ograniczony ustawowo. Takie osoby mogą być zatrudnione wyłącznie przy pracach na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową. 

Ważne! Młodociany poniżej 16. roku życia musi uzyskać zgodę przedstawiciela ustawowego lub opiekuna na wykonywanie pracy. Konieczne jest także posiadanie zezwolenia inspektora pracy, o co zwykle troszczy się już sam pracodawca. 

W przypadku nieletnich po ukończeniu 16. roku życia nie ma już tak restrykcyjnych ograniczeń. Obowiązuje natomiast wykaz tzw. prac wzbronionych, czyli takich, których nie mogą wykonywać osoby młodociane. Są to m.in. prace na wysokości powyżej 3 metrów, prace związane z przymusową pozycją ciała, w przestrzeni ograniczonej czy prace narażające na zmienny mikroklimat. 

Ważne! Wyjątek od powyższej zasady dotyczy prac wzbronionych zlecanych młodocianym w ramach praktyk zawodowych. Pracodawca musi jednak zapewnić młodemu pracownikowi szczególną ochronę zdrowia. 

Czas pracy osoby nieletniej 

Pracownik do ukończenia 16. roku życia może pracować maksymalnie 6 godzin na dobę. Starszy nieletni natomiast może być zatrudniony w wymiarze 8-godzinnym, ale tylko wtedy, gdy odbywa się to w ramach przygotowania zawodowego (praktyki). 

W żadnym przypadku osoba nieletnia nie może pracować w godzinach nadliczbowych. Nie wolno jej też zatrudniać na nocną zmianę, czyli między 22 a 6 rano. 

Harmonogram pracy osoby nieletniej musi być ułożony w taki sposób, aby przerwa (obejmująca porę nocną) trwała minimum 14 godzin na dobę. Z kolei w skali tygodnia niepełnoletni pracownik ma zagwarantowaną 48-godzinną przerwę obejmującą niedzielę, dlatego z reguły nieletnich zatrudnia się tylko od poniedziałku do piątku. 

Kolejny przepis dotyczy nieletnich uczących się. Jeśli taka osoba zostanie zatrudniona bez związku z przygotowaniem zawodowym, to jej tygodniowy czas pracy nie może przekroczyć 12 godzin, przy czym w dniu lekcyjnym dopuszczalne są tylko 2 godziny pracy. W czasie ferii i wakacji maksymalny czas pracy wynosi 7 godzin na dobę (6 godzin dla osób do 16. roku życia) oraz 35 godzin tygodniowo. 

Wynagrodzenie nieletniego pracownika 

Nieletni wykonujący standardowe prace (lekkie) najczęściej mogą liczyć na wynagrodzenie minimalne. Pamiętajmy przy tym, że wymiar czasu pracy niezwiązanej z przyuczeniem do zawodu nie może przekroczyć 6 godzin na dobę, dlatego młodociany mający skończone 15 lat otrzyma umowę o pracę tylko na ¾ etatu. Tutaj w 2024 roku obowiązuje minimalne wynagrodzenie w kwocie 3 181,50 zł brutto od stycznia i 3 225 zł brutto od lipca (osoby do 26 roku życia są zwolnione z podatku dochodowego). 

W przypadku stawki godzinowej, wypłacanej w ramach np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło, minimalne wynagrodzenie wynosi 27,70 zł (od lipca 2024 – 28,10 zł) na godzinę i jest to kwota wypłacana do ręki – do 26. roku życia takie wynagrodzenie nie jest oskładkowane i nie płaci się od niego podatku. 

Oczywiście ostateczna stawka zawsze jest uzależniona od konkretnej pracy, regionu kraju oraz oferty złożonej przez pracodawcę. Sprawdźmy zatem, jak przedstawia się to na poszczególnych stanowiskach, które powinny zainteresować osoby nieletnie. 

15 pomysłów na pracę dla nieletnich 

Wśród tych propozycji są zarówno te zupełnie oczywiste, jak i bardziej interesujące, zwłaszcza z punktu widzenia młodych osób, które niekoniecznie są zachwycone wizją pracy fizycznej. Nie przedłużając przejdźmy już do obiecanej listy. 

1. Rozdawanie ulotek 

Tak, wciąż są firmy, które promują się poprzez ulotki rozdawane na ulicach miast, w galeriach handlowych etc. Chętnych do wykonywania tej pracy brakuje, dlatego firmy szukają ich głównie wśród osób nieletnich. 

Stawka: minimalna, godzinowa. 

2. Zbieranie owoców i warzyw 

Tutaj mówimy już o pracy sezonowej, która jednak jest naprawdę dobrze płatna i dostępna bez żadnego problemu. Wszystko przez to, że producenci warzyw i owoców mają olbrzymie problemy ze znalezieniem rąk do pracy. 

Stawka: nawet 25-30 złotych za godzinę. 

3. Inwentaryzacja 

Każdy sklep czy firma produkcyjna przeprowadza inwentaryzację. Standardowo powinni za nią odpowiadać pracownicy etatowi, ale ci niespecjalnie się do tego kwapią (praca po godzinach, często w weekendy), dlatego oferty są kierowane również do osób nieletnich. 

Stawka: od minimalnej do nawet 30 złotych za godzinę. 

4. Wyprowadzanie psów 

To bardzo ciekawe zajęcie, w ramach którego można połączyć przyjemne (ruch na świeżym powietrzu i kontakt ze zwierzęciem) z pożytecznym. Szczególnie w dobie pandemii wzrosło zapotrzebowanie na usługę wyprowadzania psów (kwarantanna). Ofert można szukać na lokalnych grupach facebookowych. 

Stawka: „do uzgodnienia”, raczej jest to praca wykonywana bez umowy, dlatego można tutaj liczyć na maksymalnie kilkanaście złotych za pojedynczy spacer. 

5. Opieka nad zwierzętami 

Nie każdy chce oddać zwierzę do hotelu, nie zawsze też można liczyć na pomoc rodziny czy znajomych. Dlatego wiele osób planujących np. wyjazd na wakacje szuka chętnych do komercyjnego zaopiekowania się pupilem we własnym domu. 

Stawka: od 20 złotych za dzień. 

6. Sprzątanie 

Młodociani pracownicy bez problemu znajdą zatrudnienie w firmach sprzątających, które dosłownie nie wyrabiają się z realizacją zleceń. 

Stawka: zwykle minimalna lub ustalana „na akord”, np. za posprzątanie całej klatki schodowej można dostać około 100 złotych. W przypadku prywatnych zleceń stawki są uzgadniane indywidualnie i oscylują w granicach 50 złotych za godzinę. 

7. Pisanie prostych tekstów SEO

Młodociana osoba bez doświadczenia i wykształcenia w kierunku tworzenia profesjonalnych treści może stawiać pierwsze kroki w branży marketingu internetowego poprzez pisanie prostych tekstów SEO. Zapotrzebowanie na takie usługi jest spore, zwłaszcza ze strony agencji reklamowych. 

Stawka: przy umowie minimalna, choć częściej można liczyć na propozycję rozliczania się za 1000 znaków (od 5 złotych do ręki). 

8. Prowadzenie profili w social media 

Większość młodych ludzi doskonale porusza się po świecie mediów społecznościowych, zna Facebooka czy Instagrama na wylot, dlatego agencje reklamowe często szukają młodocianych pracowników do bieżącego prowadzenia profili swoich klientów. Chodzi tutaj o proste publikowanie przygotowanych wcześniej postów. 

Stawka: minimalna lub „do uzgodnienia”, czyli najczęściej kilka złotych za wrzucenie pojedynczego posta. 

9. Statysta na planie filmowym/serialowym 

Na otrzymanie takiej pracy największe szanse mają oczywiście mieszkańcy miast, w których powstają tego typu produkcje. Oferty są publikowane w sieci, w lokalnych mediach oraz na profilach facebookowych stacji telewizyjnych, studiów filmowych etc. 

Stawka: od 50 zł za dzień zdjęciowy. 

10. Montaż filmów 

Oglądając filmy popularnych youtuberów często nie zdajemy sobie sprawy, że stoi za nimi cały sztab ludzi. Twórcy dużych kanałów z reguły powierzają montowanie filmów komuś z zewnątrz, a to ciekawa opcja dla młodocianej osoby, która chce sobie zarówno dorobić, jak i rozwijać się w kierunku montażu wideo czy szeroko rozumianego wideomarketingu. 

Stawka: uzgadniana indywidualnie, zwykle od filmu, w zależności od długości produkcji może to być od 100 do kilkuset złotych. 

11. Testowanie gier 

Wymarzona praca dla każdego maniaka gier. Studia producenckie regularnie zatrudniają dorywczo do testowania nowych tytułów, chętnie właśnie osoby nieletnie, które często są grupą docelową. 

Stawka: od minimalnej za godzinę do dniówki na poziomie od 150 złotych. 

12. Mycie i sprzątanie samochodów 

Nie jest to może praca szczególnie ambitna, ale może być ciekawą propozycją dla młodego człowieka, który interesuje się motoryzacją i chciałby mieć możliwość przyjrzenia się z bliska również autom z bardzo wysokiej półki. 

Stawka: minimalna. 

13. Praca fizyczna 

Nieletni są poszukiwani do prostych prac fizycznych, na przykład na budowie czy w magazynie. To taki pewniak, ponieważ tego typu ofert jest zdecydowanie najwięcej. 

Stawka: od minimalnej do nawet kilkudziesięciu złotych za godzinę. 

14. Modeling 

Propozycja wcale nie tylko dla dziewczyn! W całej Polsce działa wiele agencji modelek, które stale szukają nowych twarzy, również wśród osób nieletnich. Tutaj jednak zawsze trzeba bardzo uważać na oferowane warunki, ponieważ w tej branży standardem jest, że początkującym proponuje się wynagrodzenie barterowe, np. darmowe ubrania, kosmetyki etc. 

Stawka: uczciwie powinna być wypłacona za godzinę pracy (minimalna) lub za sesję zdjęciową, dzień pokazowy itd. Przykładowo za 3-godzinną sesję początkująca modelka może dostać około 200 złotych – wszystko zależy od rodzaju kampanii, prestiżu i polityki agencji. 

15. Praca przez Internet 

Tutaj opcji jest całe mnóstwo – wiele z nich pokrywa się z tymi, które opisałem jakiś czas temu w artykule o pomysłach na dodatkową pracę w domu. Osoby nieletnie najczęściej są zatrudnianie do wypełniania ankiet czy tzw. buzz marketingu, czyli tworzenia i publikowania postów reklamowych na forach internetowych, w mediach społecznościowych etc. 

Stawka: od minimalnej do naliczanej za konkretną pracę (np. pojedynczy post jest wyceniany średnio na 5-7 złotych). 

Gdzie szukać ofert pracy dla nieletnich?

Takimi ofertami dysponują przede wszystkim Ochotnicze Hufce Pracy, a także lokalne Młodzieżowe Biura Pracy czy Młodzieżowe Centra Kariery. Warto więc zacząć od zajrzenia na strony internetowe tych organizacji, których zaletą jest to, że mają sprawdzone, dokładnie zweryfikowane oferty oraz pośredniczą w procesie zatrudniania nieletniego pracownika (co zwiększa bezpieczeństwo).

Oczywiście dobrym źródłem ofert są też portale ogłoszeniowe, takie jak OLX czy Gumtree. W polu wyszukiwarki wpisujemy np. „Praca dla nieletnich”, zaznaczamy miasto/region i przeglądamy propozycje potencjalnych pracodawców. 

Zawsze dobrym, choć mocno już oldschoolowym sposobem jest wywieszenie ogłoszenia o chęci podjęcia pracy dorywczej czy stałej. Można to zrobić na słupach i tablicach ogłoszeniowych, np. w galerii handlowej. 

Nie zapominamy również o mediach społecznościowych. Sam szukając pracy dla nieletnich zacząłbym wręcz od opublikowania swojej oferty na lokalnej grupie facebookowej. Niemal na pewno znajdzie się ktoś, kto szuka młodych osób np. do pomocy w firmie czy do prostych prac w ogrodzie. 

Szukacie pracy dla nieletnich dla siebie, dziecka czy kogoś znajomego? Na jakie oferty najczęściej natrafiacie? Jakie stawki proponują pracodawcy? Macie doświadczenie z taką pracą i chcecie się nim podzielić z innymi? Liczę na Wasze komentarze!