Ups, i co teraz? Co zrobić z uszkodzonym banknotem? Gdzie i czy w ogóle można go wymienić?

Co zrobić z uszkodzonym banknotem? Rozerwany, pognieciony, naderwany, spalony, posklejany czy podarty banknot można wymienić. Sprawdzam, jak i gdzie można wymienić taki banknot (lub monetę).

Banknot 10 PLN
Fot. C by Mattz90 (Mateusz Żogała)

Należę do tego pokolenia, które pamięta jeszcze „stare pieniądze”, czyli te sprzed denominacji. Moje wspomnienie z nimi związane jest takie, że były bardzo delikatne. Stąd w domu często widywałem np. banknot o nominale 100.000 złotych sklejony taśmą czy… plastrem. Dzisiejsze papierowe środki płatnicze są znacznie wytrzymalsze, ale to nadal papier, który może ulec zniszczeniu w zupełnie prozaicznej sytuacji. Warto zatem wiedzieć, co można zrobić z uszkodzonym banknotem, aby nie stracić ciężko zarobionych pieniędzy. Sprawa jest łatwiejsza, niż mogłoby się wydawać, a po szczegóły zapraszam do mojego artykułu. 

Wymienić można nie tylko banknoty

Ale także monety. Wynika to wprost z zarządzenia Prezesa Narodowego Banku Polskiego z 2013 roku. W tym dokumencie czytamy, że każdy obywatel ma prawo wymienić uszkodzony dowolny środek płatniczy emitowany przez NBP, a więc zarówno banknot, jak i bilon. Nie ma tutaj znaczenia wysokość nominału czy rok emisji. 

Warto natomiast wyjaśnić, jakie pieniądze wypełniają definicję „uszkodzonych”. Dokładnie zostało to opisane we wspomnianym zarządzeniu. Możemy zatem wymienić banknoty, które:

  • Są odbarwione (np. w wyniku działania wilgoci);
  • Popisane;
  • Zadrukowane;
  • Porysowane (ważna informacja dla rodziców małych artystów);
  • Umieszczono na nich jakikolwiek znak, np. w formie naklejki;
  • Są przedarte, ale istnieje możliwość ustalenia ich autentyczności;

W dalszej części artykułu wrócę jeszcze do kwestii wymiany uszkodzonych banknotów, ponieważ obowiązują konkretne kryteria, które pozwalają otrzymać pełnowartościowy pieniądz w zamian za ten, którego nie chcą przyjąć w sklepie. 

Teraz pora na bilon. Monety także ulegają mniejszym i większym uszkodzeniom. Bardzo rzadko jednak można się spotkać z sytuacją odmowy przyjęcia bilonu w sklepie. O wiele częściej na taki problem napotykają… kierowcy, którzy nie mogą wrzucić monety do parkomatu czy maszyny na myjni samoobsługowej. W takiej sytuacji uszkodzony bilon warto po prostu wymienić. Można to zrobić w sytuacji, gdy moneta:

  • Uległa uszkodzeniu mechanicznemu – np. doszło do jej pęknięcia;
  • Ma mocno wytartą powierzchnię;
  • Skorodowała;
  • Odbarwiła się;
  • Została porysowana, poplamiona, popisana, pomalowana etc.;

Nikt nie wymieni nam jednak monety, która została zniszczona z wykorzystaniem prasy służącej do deformowania bilonu. Albo takiej, która została przejechana przez pociąg, bo wcześniej położyliśmy ją ta torach (też tak robiliście?).

Podarty (przedarty) banknot: czy da się go wymienić na nieuszkodzony o takim samym nominale? 

To zależy od kilku czynników. Najważniejsze jest, aby było możliwe ustalenie prawdziwości oraz nominału banknotu. W tym celu koniecznie trzeba posiadać banknot spełniający jedno z poniższych kryteriów:

  • Banknot może być podarty na nie więcej niż 9 części, przy czym posiadacz ma przy sobie wszystkie jego elementy (nie musi być sklejony), w miejscach przerwania nie występują ubytki powierzchni, a odtworzenie (czyli sklejenie) banknotu jest możliwe w 100%. 
  • Banknot jest przedarty, ale ponad 75% jego powierzchni występuje w jednym fragmencie – czyli np. banknot ma oddarty jeden róg. 

Jeśli przyniesiemy banknot, który został zachowany w 45-75%, wówczas zostanie on wymieniony na pieniądz lub pieniądze o połowie nominalnej wartości uszkodzonego banknotu. Przykładowo: przynosimy do banku nieco mniej niż połowę 50-złotowego banknotu. Kasjer powinien nam wydać równowartość 25 złotych. 

Ranking najlepszych: Marzec 2024

Najlepsze lokaty, konta i oferty - marzec 2024

Identyczne zasady obowiązują w przypadku bilonu. 100% wartości otrzymamy w momencie dostarczenia monety lub jej fragmentów (pochodzących z monety o tym samym nominale) z uszkodzeniami mechanicznymi. Jeśli natomiast dysponujemy tylko jednym elementem monety, np. pierścieniem lub rdzeniem, wówczas otrzymamy połowę nominalnej wartości bilonu. 

No dobrze, ale gdzie właściwie można wymienić uszkodzony banknot (lub monetę)? 

O tym również mówi wspomniane wcześniej zarządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Obowiązek wymiany uszkodzonego środka płatniczego, którego emitentem jest NBP, ma każdy bank posiadający placówkę w naszym kraju. Warto o tym pamiętać, jeśli z jakiegoś powodu kasjerka czy kasjer będzie szukać wymówek. 

Rada: Przy odbieraniu pieniędzy warto zwrócić uwagę, czy także te nie są w jakiś sposób uszkodzone. Nie mamy obowiązku ich przyjęcia i możemy zażądać wydania nieuszkodzonego banknotu lub monety/monet. 

Bank świadczy taką usługę od ręki, nie pobiera za to żadnej prowizji, ale pracownik poprosi klienta o wypełnienie specjalnego wniosku, w którym trzeba podać swoje dane i złożyć na nim własnoręczny podpis. 

W tym miejscu koniecznie muszę wspomnieć, że w uzasadnionych przypadkach bank może odmówić klientowi wymiany uszkodzonych banknotów. Zrobi tak, jeśli:

  • Stan banknotu uniemożliwia jednoznaczne i bezbłędne potwierdzenie jego autentyczności (np. banknot jest zbutwiały czy mocno porysowany). 
  • Jeśli stan banknotu wskazuje na to, iż mógł on zostać uszkodzony w wyniku zadziałania zabezpieczeń przed kradzieżą, np. jest oblany farbą do znakowania zrabowanych pieniędzy. 

W takiej sytuacji jedyną instytucją władną do wymiany banknotów jest NBP, które ma oddziały we wszystkich miastach wojewódzkich. Banknot można też zostawić w banku, wypełnić wniosek i poprosić o pośrednictwo – bank skontaktuje się z NBP w celu ustalenia, czy może wymienić klientowi dostarczony banknot. 

Co z uszkodzonymi banknotami w obcej walucie?

Uszkodzone funty, dolary czy euro również można wymienić, ale zrobimy to jedynie w oddziałach banku, który go wyemitował. Trzeba przy tym pamiętać, że zgodnie z decyzją Europejskiego Banku Centralnego przyjmowane do wymiany są tylko te banknoty, które są zachowane w więcej niż 50 procentach. Pisząc obrazowo: nikt nie wymieni nam dokładnie połowy lub mniej banknotu o nominale np. 20 EUR. 

Znajdź najlepsze oprocentowanie:


Wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, w której posiadacz banknotu potrafi udowodnić, iż reszta banknotu została zniszczona – chociażby posiada przy sobie zwęglony, ale wciąż możliwy do odczytania fragment pieniądza. 

Warto również wiedzieć, że w przypadku wymiany uszkodzonego banknotu w obcej walucie, zawsze otrzymamy za niego pieniądz o takiej samej wartości nominalnej. 

Zdarzyło się Wam kiedykolwiek wymienić uszkodzony banknot lub bilon? Były z tym jakieś problemy? A może macie takie zniszczone pieniądze i do tej pory nie wiedzieliście, czy można coś z nimi jeszcze zrobić?

7 komentarzy

  1. NUSIA

    Nie da się wymienić banknotów innej waluty w NBP. Próbowałam mimo iż pokazałam Panią informacje na stronie internetowej w której jasno napisano że można wymienić. Nic o tym nie wiedziały i rozłożyły ręce.

  2. Hanna

    Kiedyś powiedziano mi, że oprócz tych w/wym uwarunkowań musi być na uszkodzonym banknocie numer seryjny, bez niego nie przyjmą nawet w NBP.

  3. Natalia

    Kierowca w busie wydał mi resztę rozdartym banknotem. Zwróciłam mu uwagę, żeby wydał mi nieuszkodzony banknot, nie zgodzil się
    Czy muszę od niego przyjąć uszkodzony banknot?

  4. Kk

    Kasjerzy w bankach nic o tym nie wiedzą, nie chcieli mi przyjąć przedartej na pół stówy w Millenium w Gdańsku na Cieszyńskiego. Także nikt nie wie że są takie przepisy i człowiek zostaje sam ze swoim problemem. Wyciągałam stówę z portfela i trach, przedzieliła się na pół, musiała być już uszkodzona ciągłym zgniataniem na pół.

  5. Pracownik NBP

    Polska uszkodzona walutę ma obowiązek przyjąć i wymienić każdy komercyjny bank na terenie RP oraz oddziały NBP.
    Nie ma możliwości wymiany uszkodzonej lub nieuszkodzonej waluty w żadnym oddziale NBP. Taka walutę obca można wymienić tylko w banku emitenta danej waluty lub w niektórych kantorach.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Obowiązuje regulamin komentarzy. Wymagane pola są oznaczone *