Przyjście na świat nowego członka rodziny to jedna z najważniejszych chwil w życiu. Trzeba się do niej dobrze przygotować – kupić wyprawkę dla dziecka i zaplanować opiekę nad maluchem. Rodzice muszą też zastanowić się, czy i jak podzielić się czasem spędzonym z nowonarodzonym dzieckiem. Komu przysługuje urlop macierzyński i rodzicielski, w jakim wymiarze i jak załatwić formalności? Zapraszam do mojego poradnika.
Nowe przepisy od 2016 roku
Od 1 stycznia 2016 roku weszły w życie zmiany w urlopach macierzyńskich i rodzicielskich. Rodzicom przysługuje rok płatnej opieki na nowonarodzone dziecko i w tym zawiera się:
- 20 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego – z czego 14 tygodni przysługuje tylko matce.
- 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 lub 36 tygodni w przypadku urodzenia dwójki lub więcej dzieci.
W sumie wychodzą 52 tygodnie, które mama i tata mogą podzielić między sobą. Jest to znacząca zmiana na plus, bo jeszcze kilka lat temu mamy mogły być w domu ze swoimi maluchami tylko przez pół roku. Później musiały wracać do pracy albo decydować się na urlop wychowawczy.
Komu należy się urlop macierzyński?
Urlop macierzyński rozpoczyna się tuż po rozwiązaniu. Jego wymiar jest uzależniony wyłącznie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Nieważny jest zatem staż pracy kobiety, czy to na jaką część etatu jest zatrudniona. Zgodnie z Kodeksem Pracy pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
- 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
- 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwójki dzieci przy jednym porodzie;
- 33 tygodni – w przypadku urodzenia trójki dzieci przy jednym porodzie;
- 35 tygodni – w przypadku urodzenia czwórki dzieci przy jednym porodzie;
- 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciu i więcej dzieci przy jednym porodzie
Kobieta może wykorzystać urlop macierzyński także przed przewidywaną datą porodu. Występuje tu jednak ograniczenie do maksymalnie 6 tygodni.
Urlop rodzicielski – co się zmieniło
Po urlopie macierzyńskim można wykorzystać urlop rodzicielski, który „wchłonął” dotychczasowy 6-tygodniowy tzw. urlop dodatkowy. Zatem od początku roku wynosi on 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka. Natomiast, gdy przytrafią się bliźnięta, trojaczki lub czworaczki, czas wydłuża się do 34 tygodni, a przy pięcioraczkach – do 36 tygodni.
Nowe przepisy wprowadziły też bardzo fajną opcję, mianowicie urlop rodzicielski można wykorzystywać w częściach, maksymalnie czterech, które nie muszą następować po sobie. Daje to rodzicom sporą elastyczność w planowaniu opieki nad maluchem, zwłaszcza, że części urlopu można wykorzystać aż do 6. roku życia dziecka.
Poza tym na urlopie rodzicielskim może być zarówno mama jak i tata. To od samych rodziców zależy, czy i jak podzielą się tym cennym czasem. Jedynym ograniczeniem jest tutaj wymiar urlopu, tzn. do wykorzystania są łącznie 32 tygodnie, a nie po 32 tygodnie na każdego z opiekunów. Istotne jest też to, że przepisy pozwalają na wymianę urlopem rodzicielskim pomiędzy rodzicami, nawet jeśli jeden jest zatrudniony na umowę o pracę, a drugi prowadzi swoją działalność gospodarczą.
Ranking najlepszych: Październik 2024
Najlepsze lokaty, konta i oferty - październik 2024
- Ranking lokat do 7,5%
- Ranking kont bankowych +750 zł premii
- Ranking kont oszczędnościowych do 7,1%
- Promocje bankowe z gwarantowaną premią $$$
Na urlopie rodzicielskim można też pracować. Wówczas ulega on wydłużeniu. Na przykład jeśli kobieta przez 8 tygodni będzie pracować na 1/2 etatu, to wówczas w zamian przysługuje jej wydłużenie urlopu rodzicielskiego o 4 tygodnie.
Ważne jest również to, że urlop rodzicielski można w dowolnym czasie przerwać, oczywiście za wcześniejszą zgodą pracodawcy.
Urlop ojcowski i zasiłek dla bezrobotnych
Zmiany wprowadzone na początku 2016 roku dotyczą także tzw. urlopów ojcowkich. Tatusiowie nadal mogą skorzystać z dwóch tygodni wolnego, z tym że teraz do ukończenia przez dziecko 2. roku życia a nie 1., jak to było wcześniej. Te dwa tygodnie można też podzielić sobie na dwie części.
Nowe przepisy wspierają także bezrobotnych, rolników, pracowników zatrudnionych na podstawie umów cywilno-prawnych i studentów, którym do tej pory nie przysługiwał żaden zasiłek macierzyński i rodzicielski. Od stycznia matki otrzymują zasiłek w wysokości 1000 zł miesięcznie. Wypłacany jest on przez rok.
Ponadto osoby, które są ubezpieczone w ZUS oraz bezrobotne, ale z pensją lub zasiłkiem niższym niż wysokość świadczenia rodzicielskiego, otrzymują specjalną dopłatę, by całościowy zasiłek na rodzicielskim nie był niższy od 1000zł.
Ile pieniędzy dostaniesz na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim?
Teoria już była, czas zatem na konkretne wyliczenia, ile pieniędzy dostaną rodzice. Przepisy dają tutaj dwie możliwości:
- Podczas 20 – tygodniowego urlopu macierzyńskiego i pierwszych 6 tygodni urlopu rodzicielskiego matka pobiera 100 proc. wysokości wynagrodzenia. Później nie jest już tak różowo, bo w czasie kolejnych 26 tygodni urlopu rodzicielskiego dostaje 60 proc. swojego uposażenia.
- Matka deklaruje po porodzie, że będzie z dzieckiem 52 tygodnie w domu. Wówczas przez cały rok będzie otrzymywała zasiłek w wysokości 80 proc. wynagrodzenia.
Co bardziej się opłaca? W ogólnym rozrachunku obie opcje dają takie same pieniądze, tylko inaczej rozdzielone w czasie. Różnica pojawia się w momencie, gdy kobieta zarabia pensję minimalną, która wynosi 1850zł brutto i 1355zł na rękę. Wówczas matkom bardziej opłaca się opcja 100%+ 60%. Dlaczego? Bo 60% ich wypłaty to nieco ponad 810zł, więc brakującą kwotę – zgodnie z przepisami, o których pisałem w poprzednim akapicie – dołoży państwo. Gdyby wybrały opcję 80% z kwotą 1077zł, na dopłatę by się już nie załapały.
Znajdź najlepsze oprocentowanie:
W przypadku, gdy kobieta nie ma stałej kwoty wynagrodzenia, bo np. część pensji stanowi prowizja lub premia, zasiłek wyliczany jest na podstawie średniego dochodu z ostatnich 12 miesięcy.
Jak załatwić formalności?
Pierwszych 20 tygodni urlopu macierzyńskiego jest obowiązkowych, zatem nie trzeba składać żadnego wniosku. Należy jedynie dostarczyć pracodawcy odpowiednie dokumenty:
- Skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub kserokopię, jeśli ma poświadczenie zgodności z oryginałem.
- Zaświadczenie o przewidywanej dacie porodu – w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres przed porodem (przypominam, że można wykorzystać maksymalnie 6 tygodni).
Mama może wrócić do pracy już po 14 tygodniach, jednak wówczas opiekę musi przejąć ojciec. W takiej sytuacji 7 dni przed planowanym powrotem do pracy matka musi złożyć wniosek do pracodawcy, że resztę urlopu macierzyńskiego wykorzystuje tata dziecka. Będzie też potrzebne zaświadczenie od pracodawcy ojca.
Jeśli chodzi o urlop rodzicielski, to rodzice mają 3 tygodnie na złożenie wniosku o jego udzielenie w pełnym 32 – tygodniowym wymiarze lub w jego części.
Obowiązujące przepisy dotyczące urlopów macierzyńskich i rodzicielskich dają rodzicom dużo większą elastyczność niż kiedyś. Mama i tata mogą dzielić się opieką i dzięki temu łączyć wychowywanie dzieci z pracą. Tak jest przynajmniej w teorii, a jak wygląda/wyglądało to u Was? Jak zwykle czekam na komentarze!
Darek
Konkretny artykuł. A jak jest z zasiłkiem jeśli rodzic prowadzi działalność gospodarczą? Dostaje wtedy te 1000 zł?
Luk
Podpinam sie z pytaniem. Jak to wyglada jezeli matka prowadzi wlasna jednoosobowa dzialanosc gospodarcza?
Olcha Sosnowa
Na wydłużeniu urlopu rodzicielskiego też się pracuje? Na tych przykładowych 4 tygodniach które podałeś?
Patrycja
Bardzo dziękuję za artykuł :)
Rachuba
Przydadzą mi się te informacje. Pozdrawiam :)
A
Czy jesli mama jest bezrobotna i bedzie dostawac swiadczenie rodzicielskie to tata moze skorzystac z urlopu rodzicielskiego? Pozdrawiam
Polska vs belgia
Pomocy! Pracowalam rok w belgi na umowie na czas nie okreslony, zwolnilam sie i wrocilam do polski i tu pracuje miesiac czasu i zaszlam w ciaze, i teraz pytanie, ile bede dostawac macierzynskiego bo zlicza sie z ostatnich 12 miesiecy tak? Czyli te zarobki z zagranicy beda wliczane czy nie? Bo w belgi mialam na umowie 1400 euro hmm ja nie rozumiem nic..
Stasio
Artykuł ciekawy i konkretny. Liczę na rozwinięcie kwestii związanych z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą- zarówno w przypadku matki jak i ojca.