Stypendium naukowe. Ile można dostać? Dla kogo? Co trzeba zrobić, żeby je otrzymać?

Na pewno znacie takie powiedzenie: „biedny jak student”. Funkcjonuje ono od wielu lat, ale w ostatnim czasie stało się mocno nieaktualne. Studenci, nawet dzienni, coraz rzadziej pozostają na garnuszku rodziców, podejmują pracę czy to popołudniami, czy w weekendy. Dodatkowym źródłem dochodu dla części studentów jest też stypendium naukowe, które może stanowić naprawdę solidny zastrzyk gotówki. Oczywiście nie każdy może je otrzymać, trzeba się o nie mocno postarać. Zebrałem wszystkie najważniejsze informacje na ten temat i przygotowałem szczegółowy poradnik dla studentów chcących zawnioskować o stypendium naukowe. 

Kilka słów o samym stypendium naukowym

Stypendium naukowe (nie mylić z socjalnym – napiszę o nim w osobnym artykułu) jest świadczeniem finansowym przyznawanym przez rektora uczelni wyróżniającym się studentom. Miarą tego wyróżniania się są oczywiście wyniki w nauce, czyli najczęściej wysoka średnia ocen za pierwszy lub kolejny rok studiów. 

W wyjątkowych sytuacjach stypendium naukowe może zostać przyznane również studentowi, który dopiero rozpoczyna edukację na poziomie wyższym. Mogą się o to ubiegać osoby, które są laureatami międzynarodowych olimpiad naukowych lub laureatami/finalistami olimpiad przedmiotowych o zasięgu ogólnopolskim. 

Kto może otrzymać stypendium naukowe? 

Stypendium naukowe nie jest przyznawane z automatu – trzeba o nie zawnioskować. Może to zrobić każdy, kto tylko spełnia określone przez uczelnię kryteria. Pod uwagę brana jest średnia ocen lub osiągnięcia naukowe, artystyczne czy wysokie wyniki sportowe w zawodach o zasięgu międzynarodowym lub krajowym. 

Przykładowo: jeśli dolnym progiem do uzyskania stypendium jest średnia ocen 4,0, to wniosek mogą złożyć wszyscy studenci z taką lub wyższą średnią. Oczywiście stypendia są limitowane, dlatego jeśli będzie więcej chętnych niż pieniędzy, świadczenie otrzymają studenci z najwyższą średnią lub spełniający inny warunek, np. prowadzący ważne badania pod kierunkiem pracownika naukowego uczelni. 

Warto wiedzieć: Stypendia naukowe zwyczajowo są przyznawane na cały rok akademickim, ale niektóre uczelnie stosują tutaj system semestralny. 

Trzeba również zaznaczyć, że uczelnia może przyznać stypendium rektora maksymalnie 10% studentów danego kierunku. Jeśli ustalone kryteria spełnia mniej niż 10% żaków, wówczas uczelnia ma prawo przyznać całą zarezerwowaną kwotę jednemu studentowi. 

Czy każda uczelnia przyznaje stypendia naukowe?

Prawie każda, co wynika wprost z ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Uczelnie – zarówno państwowe, jak i niepubliczne – muszą wspierać studentów finansowo poprzez przyznawanie im stypendiów naukowych, ale też socjalnych czy dla niepełnosprawnych. Obowiązek ten nie dotyczy natomiast szkół wyższych prowadzonych przez kościoły i związki wyznaniowe oraz seminariów duchownych. Wyjątkiem jest tylko Katolicki Uniwersytet Lubelski, którego studenci otrzymują stypendia z mocy ustawy. 

Czy są jakieś progi dochodowe dla stypendium rektora?

Nie, przyznanie stypendium naukowego nie jest uzależniona od poziomu zamożności studenta. Mogą je otrzymać zarówno ci, którzy pochodzą z „bogatych domów”, jak i ledwo wiążący koniec z końcem. Studentom w wyjątkowo trudnej sytuacji materialnej dedykowane są stypendia socjalne lub zapomogi studenckie. W przypadku stypendium rektora jedynym kryterium oceny wniosku jest średnia ocen lub wybitne osiągnięcia. 

Czy stypendia naukowe są przyznawane „po równo”?

Z reguły tak, choć na niektórych uczelniach obowiązuje tzw. wieloprogowy tryb przyznawania stypendiów. Chodzi tutaj o to, że studenci z wyższą średnią lub osiągający rzeczywiście najwybitniejsze sukcesy naukowe, artystyczne czy sportowe, mogą otrzymać wyższą kwotę comiesięcznego wsparcia. Wszystko zależy wyłącznie od procedury obowiązującej na danej uczelni. 

Warto wiedzieć: Wysokość stypendium od skali osiągnięć uzależniają m.in. Politechnika Wrocławska, Politechnika Opolska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu oraz Uniwersytet w Białymstoku. 

Co musisz zrobić, aby otrzymać stypendium?

Najpierw oczywiście trzeba się zapoznać z kryteriami ustalonymi przez uczelnię. Mogą się one różnić w zależności od kierunku nauczania – informację na ten temat można znaleźć na stronie internetowej uczelni lub bezpośrednio w dziekanacie. 

Obecnie większość uczelni prowadzi nabór wniosków o stypendium rektora w trybie elektronicznym. Z reguły uczelnie nie wymagają dołączania do wniosku wykazu ocen (trzeba natomiast podać wyliczoną przez siebie średnią lub opisać wybitne osiągnięcia), ponieważ pracownicy dziekanatu mają dostęp do wirtualnych indeksów studentów i mogą łatwo zweryfikować oświadczenie żaka. 

We wniosku podajemy:

• Imię i nazwisko
• Kierunek i rok studiów
• Kontakt do siebie (numer telefonu i adres e-mail)
• Numer konta bankowego, na które będzie przelewane comiesięczne stypendium 

Poszczególne uczelnie mogą oczywiście ustalać własne zasady ubiegania się o stypendium rektora. Przykładowo: żacy Uniwersytetu Warszawskiego czy Uniwersytetu Jagiellońskiego, choć mogą zarejestrować wniosek online w systemie USOSweb, to i tak muszą wydrukować podanie i złożyć je w dziekanacie, komisji stypendialnej lub wydziałowym sekretariacie. Jeśli student ubiega się o stypendium na podstawie wybitnych osiągnięć, musi je udokumentować – również w formie papierowej. 

Ważne! Uczelnie we własnym zakresie ustalają graniczny termin, do którego trzeba złożyć wniosek o stypendium rektora. Najczęściej jest to połowa października, natomiast nabór rusza we wrześniu. 

Ile wynosi stypendium rektora?

Nie ma żadnej odgórnie ustalonej kwoty. Uczelnie mają tutaj wolną rękę i mogą dowolnie kształtować stawki stypendiów naukowych, biorąc przy tym pod uwagę kilka niezmiennych kryteriów:

• Wysokość dotacji od państwa zasilającej fundusz pomocy materialnej;
• Liczbę kierunków, jakie prowadzi uczelnia;
• Liczbę studentów przyjętych na dany kierunek w trybie stacjonarnym i niestacjonarnym;
• Procentowy udział stypendiów naukowych w funduszu pomocy materialnej (czyli jaką część zgromadzonej w nim kwoty uczelnia zamierza przeznaczyć na stypendia rektora);
• Tryb przyznawania stypendiów – czy studenci otrzymują równą kwotę, czy może obowiązuje system wieloprogowy;

Warto w tym miejscu wspomnieć, że uczelnia nie może przeznaczyć na stypendia naukowe więcej niż 60% środków zgromadzonych w funduszu pomocy materialnej. Minimum 40% tej kwoty musi zostać wykorzystane na inne świadczenia, przede wszystkim stypendia socjalne i zapomogi studenckie. 

Ile wynosi stypendium naukowe na 10 największych uczelniach w Polsce?

Analizując kwoty widać bardzo wyraźne różnice pomiędzy uczelniami. Zebrałem informacje na temat wysokości stypendiów rektora na 10 największych uczelniach publicznych w Polsce. Sprawdźcie, ile mogą dostać najbardziej uzdolnieni studenci. 

1. Uniwersytet Warszawki – 790 złotych miesięcznie.
2. Uniwersytet Jagielloński – 815 złotych miesięcznie.
3. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – 1600 złotych miesięcznie (stypendium I stopnia), 800 złotych miesięcznie (stypendium II stopnia) i 400 złotych miesięcznie (stypendium III stopnia). 
4. Politechnika Wrocławska – stypendium przyznawane jest jednorazowo na cały semestr i może wynieść, w zależności od wyników studenta: 800, 1600, 2400 lub 3200 złotych. 
5. Uniwersytet Łódzki – 850 złotych miesięcznie (stypendium I stopnia), 650 złotych miesięcznie (stypendium II stopnia) i 500 złotych miesięcznie (stypendium III stopnia). 
6. Politechnika Warszawska – uczelnia osiągnęła mistrzostwo w ukrywaniu takich informacji, dlatego liczę, że uzupełnicie tę informację w komentarzach. Niestety, nie udało mi się znaleźć żadnych wiarygodnych stawek. 
7. Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – obowiązuje kilka rodzajów stypendiów. Za wysoką średnią ocen można otrzymać od 450 zł miesięcznie (średnia 4,00 -4,20) do 850 złotych miesięcznie (średnia 4,81 – 5,00). Z kolei za wybitne osiągnięcia naukowe, sportowe i artystyczne studenci dostają 450, 550, 650, 750 lub 850 złotych miesięcznie. 
8. Uniwersytet Gdański – 600 złotych miesięcznie. 
9. Uniwersytet Wrocławski – ta uczelnia również nie podaje do publicznej wiadomości wysokości przyznawanych stypendiów rektora (a przynajmniej ja przez kilkadziesiąt minut nie mogłem tego znaleźć). Jeśli macie taką wiedzę, podzielcie się nią w komentarzu. 
10. Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu – 600 złotych miesięcznie (stypendium I stopnia), 400 złotych miesięcznie (stypendium II stopnia) i 350 złotych miesięcznie (stypendium III stopnia). 

Nie są to oczywiście kwoty, które rzucałyby na kolana, ale stanowią bardzo przyjemny dodatek dla studenta. Stypendium można przeznaczyć np. na pomoce naukowe, jednak osobiście zachęcałbym do tego, aby w miarę możliwości odkładać je na chociażby wkład własny do kredytu hipotecznego czy zbudowanie pierwszej w dorosłym życiu poduszki finansowej.

Są wśród nas studenci lub przyszli studenci? Macie szansę na otrzymanie stypendium naukowego? A może, jeszcze będąc na studiach, dostawaliście takie świadczenie? Podzielcie się swoimi doświadczeniami.